"Pasportlar hakynda" Azerbaýjan Respublikasynyň Kanunynyň 3-nji maddasyna laýyklykda, Azerbaýjan Respublikasynyň raýatynyň pasporty, Azerbaýjan Respublikasynyň çäginden daşarda raýatyň şahsyýetini tassyklaýan, şeýle hem ýurtdan çykmak we ýurda girmek hukugynyň amala aşyrmagy üçin berilýän ýeke-täk resminamadyr.

Pasport her bir Azerbaýjan Respublikasynyň raýatyna Kanuna laýyklykda berilýär we ähli ýurtlara syýahat etmek üçin hereket edýär.

Pasport, Azerbaýjan Respublikasynyň emlägidir, ony raýatdan almak ýa-da girew hökmünde almak Azerbaýjan Respublikasynyň kanunçylygynda göz öňünde tutulan ýagdaýlardan başga ýagdaýlarda düýbünden gadagandyr.

Pasport ýitirilende raýat pasport beren döwlet edaralaryna, şeýle waka daşary ýurtda ýüze çyksa, Azerbaýjan Respublikasynyň diplomatik wekilhanasy ýa-da konsullygyna haýal etmän habar bermeli. Azerbaýjan Respublikasynyň diplomatik wekilhanalary ýa-da konsullyklary, Azerbaýjan Respublikasynyň degişli ýerine ýetiriji edarasy bilen bilelikde şeýle raýatlara gysga wagtyň içinde Azerbaýjan Respublikasyna dolanmaga hukuk berýän aşakdaky resminamalardan biri bilen üpjün edýärler:

- ýa Azerbaýjan Respublikasynyň raýatyna täze pasport bermek üçin çäreler görülip bilner;

- ýa-da şahsyň gyssagly ýagdaýda ýurda gaýdyp bilmegi üçin Azerbaýjan Respublikasyna gaýdyp gelmek barada şahadatnama berlip bilner.

Azerbaýjan Respublikasynyň milli pasporty, Azerbaýjan Respublikasynyň Içerki Işler Ministrliginiň milli pasporty beren ýerli edaralary (mundan beýläk - içerki işler edarasy)  tarapyndan, "Pasportlar hakynda" Azerbaýjan Respublikasynyň Kanuny we "Pasportlar hakynda" Azerbaýjan Respublikasynyň Kanunyna laýyklykda Düzgünnamada kesgitlenen tertipde berilýär.

Ýokarda agzalan Düzgünnamada göz öňünde tutulan düzgünlere laýyklykda daşary ýurtlarda hemişelik we wagtlaýyn ýaşaýan raýatlara milli pasport içerki işler edarasy tarapyndan ýörite taýýarlanmak bilen raýatyň bolan ýurdunda akkreditlenen Azerbaýjan Respublikasynyň diplomatik wekilhanasy ýa-da konsullygy tarapyndan berilýär. Bu ýagdaýda milli pasportyň berilmegi üçin zerur resminamalaryň kabul edilgi we Azerbaýjan Respublikasynyň Içeri Işler Ministrligine ugardylmagy Azerbaýjan Respublikasynyň diplomatik wekilhanasy ýa-da konsullygy tarapyndan amala aşyrylýar.

Raýatyň el barmak yzlarynyň alynmak, şeýle hem Halkara Raýat Awiasiýa Guramasynyň (ICAO) talaplaryna laýyklykda surata düşürmek işi pasport berýän edarada amala aşyrylýar. 15 ýaşy dolmadyk raýatlardan el barmak yzlary alynmaýar.

Milli pasporty 1 ýaşa çenli çagalar üçin bir ýyl, 1 ýaşdan 3 ýaşa çenli çagalar üçin üç ýyl, 3 ýaşdan 18 ýaşa çenli çagalar üçin bäş ýyl we 18 ýaşyna ýeten şahslar üçin on ýyl möhleti bilen berilýär.

Dykkat! Azerbaýjan Respublikasynyň raýatynyň milli pasporty bolan raýatlar, daşary ýurtlara gitmek maksady bilen wiza almak üçin (halkara şertnamalaryna laýyklykda raýatlaryň wizasyz syýahat etmegi barada şertnama baglaşan ýurtlardan başga) degişli daşary ýurduň Azerbaýjan Respublikasynda ýerleşýän (ýa-da akkreditlenen) diplomatik wekilhanasyna ýa-da konsullygyna ýüz tutmalydyrlar.

Milli pasporty almak üçin raýatdan aşakdaky resminamalar talap edliýär:

• milli pasporty almak üçin anketa (18 ýaşyna ýeten raýata milli pasport almak hakynda anketa; 18 ýaşyna ýetmedik raýata milli pasport almak hakynda anketa);
• raýatyň şahsyýetnamasy (ýa-da 15 ýaşa ýetmedik raýatyň dogluş şahadatnamasy ýa-da şahsy şahadatnamasy);
• 25 ABŞ dollary möçberinde döwlet tölegini tölemek baradaky resminama;
• pasport Azerbaýjan Respublikasynyň raýatyna ýa-da özi bilen syýahat eden şahsyň(şahslaryň) gyssagly ýagdaýda, ýa-da daşary ýurtda ýaşaýan ýakyn garyndaşynyň agyr hassalygy, ýa-da ölümi bilen bagly ýagdaýlarda iki iş gününiň dowamynda berilýär - şu Düzgünnamanyň 3.3-nji maddasynda görkezilen resminamalar;
• 18-35 ýaş aralygyndaky raýatlar harby gullukdan boşadylmagy barada harby şahadatnamanyň ýa-da yza süýşürmek hukugy bilen bagly harby gulluga çagyryş nokadyndan şahadatnamanyň nusgasy (başlangyç harby hasaba alyş şahadatnamasy, asyl we nusgasy) ýa-da Harby şahsyýetnamasy (asyl we nusgasy)

Azerbaýjan Respublikasynda tölenmeli döwlet töleginiň mukdary:

• bir ýaşyna ýetmedik çagalar üçin - 15 manat;
• bir ýaşdan üç ýaş aralygyndaky çagalar üçin - 25 manat;
• üç ýaşdan on sekiz ýaşa çenli çagalar üçin - 35 manat;
• üç ýaşdan on sekiz ýaşa çenli çagalar üçin - 35 manat;

Pasport 15 ýaşa ýetmedik raýata berlende:

• gan topary hakynda lukmançylyk salgylanmasy (çaganyň şahsy şahsyýetnamasy görkezilen bolsa bu resminama talap edilmeýär);
• ene-atanyň hemaýatkärliginden mahrum bolan çagalaryň perzentlige alanyň, hossaryň ýa-da hossaryň hukuklaryny tassyklaýan resminama.

15 ýaşa ýetmedik raýata milli pasport berlende, arza we anketa diňe ene-atasy, ene-atasyndan mahrum bolan çagalar bolsa beýleki kanuny wekiller tarapyndan gol çekilýär.

15 -18 ýaş aralygyndaky raýatyň arza we anketany onuň özi ýa-da kanuny wekili tabşyryp biler. Her iki ýagdaýda-da arza we anketa 15-18 ýaş aralygyndaky raýat gol çekmelidir.

"Milli pasportynyň resmileşdirilmesi üçin talap edilýän resminamalar kanunçylyga laýyklykda doly tabşyrylan ýagdaýynda Azerbaýjan Respublikasynyň diplomatik wekilhanalary we konsullyklary tarapyndan işlemek üçin kabul edilmelidir."

Kanunda bellenen jogapkärçilikler we çäklendirmeler

Pasportyň berilmegi hakynda arzanyň/haýyşyň garalmagynyň gaýra goýulmagy ýa-da arzanyň/haýyşyň garalmagyna red edilen ýagdaýynda Azerbaýjan Respublikasynyň raýatlary administratiw işlere we (ýa-da) kazyýete şikaýat edip bilerler.

Azerbaýjan Respublikasynyň Dolandyryş Jenaýat Kodeksiniň 332-nji maddasynyň esasynda, Azerbaýjan Respublikasynyň raýatynyň pasportyny bermekden esassyz red edilendigi, berilmegi üçin kanun tarapyndan göz öňünde tutulmadyk goşmaça resminamalary talap edendigi ýa-da onuň berilmeginde (üýtgedilmeginiň) gijä galmagyna ýol berilendigi, bikanun alynmagynyň ýa-da girew alynmagy sebäpli segsen bäş manatdan togsan manata çenli jerime salynýar.

Azerbaýjan Respublikasynyň raýatynyň milli pasporty ulanyp bolmajak hala gelende ýa-da möhleti gutaranda, ýa-da pasport eýesi bolan Azerbaýjan Respublikasynyň raýaty ölende, milli pasporty Azerbaýjan Respublikasynyň Azerbaýjan Respublikasynyň Içeri Işler Ministrligine tabşyrylmalydyr.

Üns beriň: Pasport Azerbaýjan Respublikasynyň Içeri Işler Ministrliginiň Baş Pasport, Hasaba Alyş we Migrasiýa Bölüminde resmileşdirilenden soň, Azerbaýjan Respublikasynyň Daşary Işler Ministrliginiň üsti bilen Ilçihana ugradylýar. Şol sebäpli pasportyň gaýtadan işlenmegi adatça 2-3 aý dowam edýär.