2025-nji ýylyň 26-njy fewraly

33 ýyl mundan ozal, fewral aýynyň 25-den 26-na geçýän gijede Ermenistan tarapyndan asuda azerbaýjanlylara garşy rehimsizlik geçen asyryň iň aýylganç adamzada garşy jenaýatlaryň biri bolan Hojaly genosidini amala aşyrdy. Bir gijede 63 çaga, 106 aýal we 70 garry adam bilen birlikde 613 adamyň öldürilen Hojaly genosidiniň 33 ýyllygy mynasybetli bu aýylganç jenaýatyň gurbanlarynyň hatyrasyny çuňňur gynanç bilen ýatlaýarys.

Ermenistanyň Azerbaýjana garşy agressiýasy wagtynda, esasanam azerbaýjanlylaryň aglaba bölegi Baganis Aýrym, Imarat Garwand, Tug, Salakatin, Ahullu, Hojawand, Jamilli, Nabilar, Meşali, Hasanabad, Karkijahan, Kaýbali, Malibaýly, Ýokarky we Aşaky Guşçular, Garadagly obalarynda amala aşyrylan köpçülikleýin öldürmeleriň hronologiýasyna göz aýlamak Hojaly genosidiniň Ermenistanyň azerbaýjanlylara garşy etniki ýigrenç we dözümsizlik syýasatynyň aýrylmaz bölegidigine düşünmek üçin ýeterlikdir.

Hojaly şäheriniň häzire çenli 1991-nji ýyldan bäri gabalmagy, ýol aragatnaşygynyň we elektrik togunyň kesilmegi, 1992-nji ýylyň fewral aýynyň 25-den 26-na geçýän gijede bolup geçen köpçülikleýin ok atyşlyk, öňki SSSR-iň 366-njy awtoulag tüpeň polkunyň goldawy bilen Ermenistan ýaragly güýçleri tarapyndan asuda ilata garşy görlüp-eşidilmedik wagşylygyň amala aşyrylmagy bu gyrgynçylygyň maksatly we meýilleşdirilen görnüşde amala aşyrmak bilen aslynda genosid bolandygyny tassyklaýar. Hojaly genosidi wagtynda 8 maşgala doly ýok edildi, 130 çaga bir ene-atalarynyň birini ýitirdi, 25 çaga bolsa ene-atasynyň ikisini hem ýitirdi, 68 aýal we 26 çaga bilen birlikde 1275 adam ýesir alyndy.

Hojaly genosidi wagtynda asuda ilaty rehimsizlik bilen öldürmek, olara garşy görkezilen adamkärçiliksiz çemeleşme, gynamalar, öldürilen adamlaryň jesetlerini kemsitmek ýaly elementler halkara ynsanperwerlik hukugy, adam hukuklary hukugyny, bu sebitde bar bolan halkara konwensiýalary, şeýle hem Genosid jenaýatynyň öňüni almagyň we jezalandyrmak hakynda Konwensiýa, gynamalara we beýleki rehimsiz, adamkärçiliksiz, kemsidiji çemeleşme ýa-da jeza garşy Konwensiýa, Jyns taýdan kemsitmegiň bütin görnüşlerini ýok edilmesi hakynda halkara Konwensiýalara ters gelmek bilen halkara hukuk jogapkärçiligini ýüze çykarýar.

Hojaly jenaýatçylarynyň boýun almagy, esasanam genosidiň şaýatlary tarapyndan ady belli bolan Monte Melkonýanyň Hojalynyň "strategiki maksat bolmak bilen birlikde ar alyş çäresi" bolandygyny aýtmagy genosidi guraýjylaryň biri bolan Ermenistanyň öňki prezidenti Serž Sargsýanyň " Hojalyda Ermenileriň parahat azerbaýjanlylara garşy el galdyrmajakdygy baradaky stereotipi bozandygyny" we munuň bilen bagly “hiç bir puşmanlygyň ýokdugy” baradaky sözleri Hojaly genosidiniň bilkastlaýyn edilendigini we genosid bilen bagly halkara hukuk jogapkärçiliginiň Ermenistan tarapynyň üstüne düşendigini subut edýär.

Halkara jemgyýetçiliginiň Hojaly genosidi bilen bagly bar bolan fakt we subutnamalary äsgermezlik etmegi Ermenistanyň azerbaýjanlylara garşy uruş jenaýatalrynyň, esasan hem öňki basyp alyş döwründe, hem 44 günlük Watançylyk urşy döwründe esasanam raýat obýektlerine edilýän hüjümlerde dowam etmesine sebäp boldy.

Watançylyk urşy netijesinde territorial bitewiligimiziň dikeldilmegi, 2023-nji ýylyň sentýabr aýynyň 19-20-nde terrorçylyga garşy operasiýalaryň netijesinde bolsa özygtyýarlylygymyzyň dikeldilmegi, Hojalynyň azat edilmegi, uruş jenaýatçylarynyň kanuny jogapkärçilige çekilmegi taryhy adalatyň beýanydyr.

Bugün halkymyzyň bejerip bolmajak ýaralarynyň biri bolan Hojaly üçin beýleki azat edilen sebitlerde bolşy ýaly durmuş gaýdyp gelýär, döwletimiz we halkymyz genosidiň pidalaryny ýatdan çykarmaýar, olaryň hatyrasyny ebedileşdirýär.

Hojaly genosidiniň 33 ýyllygy mynasybetli pajyganyň günäsiz gurbanlaryny ýene bir gezek çuňňur hormat bilen ýatlaýarys.

Alla rahmet eýlesin!